Proces neupitne urbanizacije gradskih sredina i povećanja broja stanovništva sa sobom donosi i niz problema, kao što su rizici od poplava ili pak nedostatak vodenih resursa. U skladu sa tehnološkim napretkom i inovacijama, a u službi boljeg funkcionisanja života u velikim centrima jesu i pažljivo osmišljeni sponge cities, ili takozvani gradovi-sunđeri.
Tekovine savremenog doba
Ubrzani razvoj građevinskih i arhitektonskih mogućnosti menja lice gradova, omogućuje ovaploćenje nekada nezamislivih ideja, pomeraju se granice u pogledu neobičnosti oblika i visina građevina. Takođe, stremi se staklu i metalu, kao sinonimima modernog estetskog izraza.
Značajno se povećava i broj zgrada, kako poslovnih, tako i stambenih objekata, javnih i sportskih sala, industrijskih postrojenja, trgovinskih centara, te, parkinga, ubrzano se razvija mreža puteva, saobraćaj je svakim danom sve gušći uz konstantan priliv stanovništva u gradske centre, koji bivaju moderni poslovni, kulturni, obrazovni, ali i turistički centri, zauzimajući pritom sve veću površinu.
Sve te okolnosti značajno doprinose svojevrsnom opterećenju gradske sredine, kao i nastanku potencijalnih problema, od zagađenja, preko nedostatka zelenila, rizika od poplava ili nedovoljnog kapaciteta vode potrebne za svakodnevno funkcionisanje.
Nezanemarljiv faktor jesu i klimatske promene s kojima se susrećemo i uopšte različiti vremenski uslovi, koji u sadejstvu s razvojem gradnje i stila života modernog čoveka iziskuju i oformljavanje složenih sistema za odvodnjavanje i uopšte brigu o prirodnoj sredini.
Sa druge strane, briga o održivom razvoju, maksimalnom korišćenju resursa iz prirode, kao i ekologiji, te naposletku očuvanju zdravlja ljudi neizostavni su imperativi XXI veka. Inovativna tehnološka rešenja prate inženjerske i projektantske poduhvate u pogledu izgradnje višespratnica, saobraćajnica, ali uz obavezu poštovanja niza standarda koji će omogućiti zdravu sredinu za stanovništvo.
Svi aspekti razvoja jednoga grada moraju biti u sadejstvu i pažljivo se planirati, pa se vlade mnogih država uključuju u projekte koji doprinose održavanju ekološke sredine i biodiverziteta, donoseći i uredbe, podsticajne mere i generalno utičući na razvoj takozvane zelene politike pojedinih gradova. Jedna od inovativnih mogućnosti ovoga tipa jesu i sponge cities.
Šta predstavljaju Sponge cities?
Sponge cities, ili sunđerasti gradovi, čine model urbanog upravljanja vodama u velikim gradovima, samim tim i ekološke infrastrukture, prvenstveno sistemima odvodnjavanja vode iz atmosfere. Podrazumevaju izgrađene sisteme koji vodu apsorbuju, tj. upijaju, koja se prerađuje i potom ponovo koristi u različite svrhe, pre svega za navodnjavanje.
Načelno podrazumevaju inovativna i tehnološki napredna rešenja koja imaju za cilj stručno i kontrolisano odvodnjavanje, a potom skladištenje, prečišćavanje, te ponovno ekonomičnije korišćenje vode. Inovativnost ovog sistema ogleda se u tome da se racionalno koriste prirodni resursi, naspram, na primer, sistema u kojima je voda „zatvorena” kanalima, nasipima, betonom i asfaltom kako bi se „izbacila”, kada gradovi bivaju nepropusni, već, suprotno tome, sistem je upija poput sunđera. Nakon filtriranja ona dopire i do vodonosnih slojeva, a kasnije se može koristiti uzimanjem i iz gradskih ili prigradskih bunara ili kao integrisana u vodovod.
Ceo sistem gradova-sunđera počiva na širokoj mreži elemenata, koji osim klasičnih odvodnih kanala koji se nalaze po gradskim ulicama, na trotoarima, putevima i trgovima, vrlo dekorativnih završnih obrada, rešetki, on podrazumeva i velike zelene površine sa povezanim vodenim putevima, jezera ili kanale u kojima se voda filtrira, kao i zelene krovove i dr. Generalno govoreći, voda kroz ovaj sistem kruži i koristi se u optimalnoj količini, a pritom doprinosi i estetici i funkcionalnosti uređenja velikih gradova.
Rešenja koja su inovativna
Sistemi kojima se voda skuplja, skladišti, a potom pročišćava počivaju na pametnoj tehnologiji, zasnovanoj na inovativnim dostignućima. Upravljanjem vode čovek se štiti od mogućnih negativnih posledica, ali, sa druge strane, i čuva je kao neophodan i dragocen prirodni resurs. Profesionalnim i modernim sistemima sputava se kontaminiranje vode mastima, metalima, gorivima ili plastikom, i kao pročišćena ponovo se koristi, čime se ostvaruje stremljenje ka konceptu održivosti i uštede resursa.
Gradovi-sunđeri su podesni jer upravo zbog širenja naselja, povećanja gustine naseljenosti i opterećenja zemljišta, dolazi do smanjenja zelenih površina, stvaranja veće količine otpadnih voda i različitih vrsta zagađenja, pri čemu se degradira urbani ekosistem i biodiverziret, što sledstveno dovodi do sredine koja je narušenog kvaliteta života, koji može uticati i na zdravlje stanovnika. Pored toga, kao ekstremniji vid problema javlja se mogućnost nastanka poplava, što je rizično kako za zdravlje i živote ljudi, tako i za očuvanje imovine i naravno operativno funkcionisanje u svakodnevici.
Danas i za sutra
Implementacija sunđerastih gradova umnogome doprinosi razvoju čitavih naselja, kako njihovom vizuelnom izrazu, tako i praktičnim rešenjima, predstavljajući sinonim za mudre izbore. Ovaj sistem osmišljen je i prvobitno sproveden u Kini, posebno nakon što je ondašnja vlast prepoznala značaj projekta za održivost sredine. Briga o današnjici znači da mislimo i o sutra, a u tom svetlu sponge cities doprineće da grad ima više čiste vode i uopšte više sopstvenih resursa budući da se atmosferska voda filtrira i ponovo koristi.
Posledično, dolazi i do smanjenja rizika od poplava, manjeg opterećenja odvodnih sistema i postrojenja za prečišćavanje, kao i prirodnih rečnih tokova. Pejzaž biva zeleniji, zdraviji i prijatniji, u skladu sa imperativima našeg veka koji pre svega počiva na efikasnim i ekološki osvešćenim rešenjima.
