‚‚Život je neshvatljivo čudo, jer se neprestano troši i osipa, a ipak traje i stoji čvrsto – kao na Drini ćuprija’’
Poslednji citat romana nobelovca Ive Andrića efektno sažima njegovu centralnu ideju: kameni most kao simbol večnosti, u suprotnosti sa prolaznošću ljudske sudbine. Mostovi su vazda bili Andrićev omiljeni simbol, a most u Višegradu, na zeleno-plavoj Drini, je sa razlogom okosnica njegovog najpoznatijeg dela. Od njegove istorije, pa do načina gradnje, Most Mehmed-paše Sokolovića je jedan on najlepših zdanja na teritoriji bivše Jugoslavije.
Od 2021., Olimpijski centar Jahorina je pod svoju nadležnost preuzeo Andrićgrad, kulturni centar unutar Višegrada. Ideja je da Jahorina, Tara i Zlatibor budu povezani u jednu turističku regiju, a da Andrićgrad, kao i stari most, budu jedan od vezivnih faktora. Ukoliko vam je ove godine u planu skijanje Jahorina svakako ima mnogo toga da vam ponudi – a poseta višegradskoj „ćupriji“ vam može dodatno obogatiti put ka planini.
Istorija mosta Mehmed-paše Sokolovića
Izgrađen u periodu između 1571. i 1577. godine, ovaj most se nalazi na mestu gde je put („Carigradski drum“) spajao Carigrad i Bosnu. Sam most je zadužbina Mehmed-paše Sokolovića, velikog vezira osmanskog carstva.
Poreklom Srbin, rođen u srpskoj pravoslavnoj porodici, Sokolović je kao 18-godišnjak odveden u janjičare, kao deo osmanskog sistema „danak u krvi“. Njegove sposobnosti sa ga vrlo brzo uzdigle kroz redove janjičara, a spletom okolnosti je završio u Topkapi palati, u neposrednoj blizini sultana Sulejmana Veličanstvenog. I u dvorskoj hijerarhiji je vrlo brzo napredovao, naročito uz podršku sultanije Hurem, koju je jednom prilikom spasao od utapanja.
Kao veliki vezir, podigao je brojne zadužbine, a naložio je da se preko Drine podigne most „kome nema ravna“. I zaista, kad je poplava 1896. uništila veći deo Višegrada, most Mehmed-paše je ostao skoro neoštećen, iako ga je Drina potpuno poplavila.
Izgradnja mosta
Za izgradnju mosta zaslužan je Kodža Mimar Sinan, dvorski arhitekta i jedan od najvećih graditelja tog doba. Izgrađen u istočnjačkom stilu, most predstavlja remek delo tadašnjeg graditeljstva. Ima 11 lukova sa blagim usponom prema sredini i silaznom rampom na levoj obali. Lukovi su klasični prelomljeni lukovi sa relativno malim ekscentricitetom centara, čime se približavaju obliku polukruga. Struktura mosta podržana je na devet velikih kamenih stubova, dok širina kolovoza na mostu iznosi 6 metara.
Kamen za izgradnju mosta je sečen u mestu Banja, oko 5 kilometara niz desnu obalu reke Drine. Sredinom mosta nekada je stajala drvena kula, stražarnica, ispod koje je bio prolaz i čije vreme nastanka nije poznato, a koja je srušena 1886. godine.
Stubovi, svod i čeoni zidovi su od sedre, a pojedini kameni blokovi su vezani gvozdenim klinovima zalivenim olovom. Iznad čeonih zidova, na nivou kolovoza, nalazi se profilisani venac na kojem leži masivna kameni ograda. Šesti stub ima plastičnu obradu. Sa trouglaste osnove, na uzvodnoj strani, stepenasto proširenje prelazi u pravougaono, koje nosi portal (posebno naglašen ulaz) sa natpisom. Taj natpis, između ostalog kaže da onome ko vidi most se čini „da na vodi stoji zrno bisera, a nebeski svod da mu je školjka.“
Bratski zagrljaj Sokolovića
Nakon što je postao veliki vezir, Mehmed-paša je za patrijarha postavio svog brata od strica, Makarija Sokolovića. Udruženih snaga, braća Sokolovići su izdejstvovali da se sultanovim beratom obnovi Pećka patrijaršija.
Inicijativom režisera Emira Kusturice, 2018. otkriven je spomenik braći Sokolović u Andrićgradu, čiji je idejni tvorac takođe Kusturica. Za spomenik je zaslužan vajar Zoran Kuzmanović, koji je akcenat stavio na bratsku ljubav koja se uzdiže iznad države i vere. Bratski zagrljaj, ruka jednog na ramenu drugog, simbolizuje upravo – most.
Autor teksta: Nastasja Kerković
